Waarschijnlijk woont u het hele jaar in het hetzelfde huis, een paar weken vakantie daargelaten. In de winter betrekt u geen grachtenpand in de grote stad om bij het aanbreken van de zomer al uw spullen weer in te pakken en te verkassen naar het landhuis waar uw familie al eeuwen zomert. Als u in de zomer uw comfortabele huis al verlaat, is dat voor iets dat u moet uitvouwen en waar u de wc met onbekenden moet delen.

Ja, de tijden zijn veranderd. Het hebben van een landgoed is tegenwoordig ook niet meer te betalen, tenzij u Van Oranje heet. Veel zijn er in de afgelopen eeuw verkocht aan bijvoorbeeld Natuurmonumenten of hotelketens. Wie er nog wel één heeft, brengt het onder in een stichting, stelt het park open voor zondagse wandelaars en maakt de grote zaal beschikbaar voor andervrouws droombruiloft.

Een huis dat, weliswaar onder bovenstaande constructie, nog wel steeds bewoond wordt door de familie die in het bouwde, is Huys ten Donck in Ridderkerk. Daar resideert nog altijd een verre nazaat van Otto Groeninx van Zoelen, burgemeester van Rotterdam. Deze Otto, de zoon van Cornelis Groeninx en Catharina van Zoelen, sloopt in 1746  het oude kasteeltje dat op het landgoed van zijn moeders familie staat en bouwt er een een zomerresidentie voor zijn familie.

Via Otto’s zoon Cornelis belandt het buitenhuis in 1791 in handen van kleinzoon Otto Paulus. Hij is getrouwd met Catharina van Staveren, de dochter van de heer van Herkingen en Roxenisse. Otto Paulus, die net als zijn vader, opa en overgrootvader carrière in de Rotterdamse politiek maakt, had geen beter huwelijk kunnen sluiten. De band met Catharina´s familie verstevigt zijn politieke positie en omdat Catharina enig kind is, erft zij haar vaders hele vermogen.

Maar in 1795 verandert alles. De politieke verhoudingen beginnen te verschuiven en de 28 jarige Otto Paulus verliest zijn functie als secretaris van de stad Rotterdam. Hij behoort, ondanks zijn jeugdige leeftijd, tot de oude garde die door de patriotten wordt verdreven. Ook in zijn eigen Ridderkerk wordt hem zijn politieke macht ontnomen. Het landgoed en de rest van zijn bezittingen mag hij houden.

Het tij lijkt te keren als Lodewijk Napoleon Koning van Holland wordt. Otto Paulus wordt benoemd tot maire van Ridderkerk. Maar wanneer de Franse troepen in 1810 heel Nederland in bezit nemen, keert Otto Paulus zich weer af van de politiek. Hij maakt met zijn gezin een lange rondreis door Europa. Pas als de Fransen definitief uit Nederland zijn verdreven, keert hij terug in de gemeenteraad.

Als dank voor zijn trouw aan het huis van Oranje wordt Otto Paulus in 1815 in de adel verheven. In 1832 krijgt hij de erfelijke titel baron.
Zijn band met de nieuwe Koning Willem I doet Otto Paulus besluiten Rotterdam te verruilen voor Den Haag. Hij wordt lid van de Tweede Kamer en woont vanaf 1825 op het Lange Voorhout. De zomers worden echter nog ieder jaar doorgebracht op Huis ten Donck. En met het fruit uit de tuin maakt Catharina ieder jaar Ratafia.

Recept

Ratafia is een alcoholische drank die niet erg bekend is. Ze wordt gemaakt door alcohol, kruiden en suiker toe te voegen aan druivensap dat net begint te gisten. Maar ander fruit kan ook. Uw Archiefkok heeft recepten gevonden voor Ratafia van sinaasappel, van perzikpitten, van morellen en van kweeperen. Voor de versie van Catharina van Staveren heeft u kersen (het liefst krieken en morellen, maar gewone kersen kan ook) en frambozen nodig.

• Brandewijn: 4 stoop (4,8l)
• Witte wijn: fles (0,8 l)
• (Regen)water: bierglas (0,6 l)
• Verse kersen (ontpit): 8 pond (3840 gram)
• Verse frambozen: 6 onbekende inhoudsmaat
• Suiker: 4 pond (1920 gram)
• Kaneelstokjes, acht kruidnagels en een kwart muskaatnoot
• Afsluitbare kannen, kruiken of voorraadpotten

Over de brandewijn heb ik lang nagedacht. Omdat we echt drank maken, mag het geen inmaakbrandewijn zijn en er is weinig neutrale brandewijn te koop. Het meeste heeft al een smaakje. Bovendien wordt de meeste brandewijn tegenwoordig op chemische wijze geproduceerd. Uiteindelijk kwam ik via de Engelse vertaling van brandewijn, brandy, op cognac uit. Net als de originele brandewijn gemaakt van wijn en met een vergelijkbaar alcoholpercentage.

Aan de slag

          

Catharina maakte aan het einde van de zomer een flinke voorraad Ratafia. Het bovenstaande is goed voor ruim zes liter drank. Nu lust uw Archiefkok graag een drankje, maar ik heb het toch iets bescheidener aangepakt en bovenstaande ingrediënten door drie gedeeld. Voor de onleesbare hoeveelheid frambozen heb ik ook pond ingevuld.

Omdat in dit recept geen werkwijze staat, alleen ingrediënten, ben ik even te rade gegaan bij een aantal andere gevonden recepten voor Ratafia. Daaruit blijkt al snel: er is geen werkwijze. Waar het op neer komt is dat u alle ingrediënten in een grote pot stopt, de deksel goed dicht doet en de pot zes weken op een zonnige plek in de woonkamer zet. In die zes weken lossen de suiker en de frambozen op en neemt de drank de smaak van het fruit en de kruiden aan. Zet de pot wel buiten bereik van kinderen en huisdieren, dit wilt u niet hoeven opdweilen.

Aan tafel

Wie dit drankje eind augustus maakt, van de laatste kersen, heeft het goed begrepen. Want diegene heeft, als de temperatuur begint te dalen en de avonden langer worden, de perfecte troost in de vensterbank staan. Een glaasje Ratafia en die natte sokken zijn meteen vergeten. Het smaakt naar zomer en herfst tegelijk. En de alcohol brandt prettig in de keel.

Ook een goed idee: serveren bij een feestje. Even in een mooie schaal doen (misschien heeft iemand die de jaren tachtig actief heeft meegemaakt nog een bowlschaal achter in de kast), grote lepel erin en iedereen kan zich zelf inschenken. Het fruit opeten kan ook, al vond de jury dat wel erg scherp van smaak.

Links

Archiefstuk waaruit dit recept afkomstig is

Het archief van Huis ten Donck bevindt zich bij het Stadsarchief Rotterdam. In de inleiding op het archief kunt alles lezen over de familie Groeninx van Zoelen.

Huys ten Donck in beeld

Wiki Ratafia